ممکن است کودک گوشه گیر در نتیجه کم رویی کودک به وجود بیاید یعنی یک کودک به دلیل کم رویی تمایلی برای برقراری ارتباط با دیگران به خصوص فرد غریبه نداشته و از آن گریزان است که بسیاری از گوشه گیری های در کودکان همین دلیل و مشکل را دارند. شدید ترین حالت در گوشه گیری کودکان انزوای اجتماعی نام دارد که در آن کودک نه تنها تمایلی برای بازی کردن و ارتباط با هم سن و سالان خود ندارد که از آن گریزان نیز هست خجالت شدید به همراه حالت هایی از ترس افسردگی می تواند دلیل اصلی به وجود آمدن انزوای اجتماعی در کودکان باشد. حالتی دیگر از گوشه گیری مردد بودن نام دارد که کودک در این حالت به جای بازی با هم سن و سالان خود و شرکت در فعالیت در گوشه ای مانده و نظاره گر بازی خواهد بود و این حالت در کودکانی که والدینی سخت گیر و مداخله گر دارند بیش از دیگران اتفاق خواهد افتاد. اگر بخواهیم دلایل به وجود آمدن کودک گوشه گیر را در خود او جست و جو کنیم باید گفت دلایل درونی به چند دسته تقسیم خواهند شد.

علت هاى گوشه گیرى. عوامل ژنتیکی و ارثی در کنار نحوه ارتباط و تعامل کودک با پدر و مادرش می تواند تاثیر مهمی در اجتماعی شدن او بر جای بگذارد. دلیل درونی دیگر برای بروز اختلال گوشه گیری در کودکان می تواند افسردگی باشد که البته این مسله دو طرفه بوده یعنی خود اختلال گوشه گیری نیز می تواند سبب تشدید و به وجود آمدن اختلال افسردگی در کودکان باشد. کمبود توجه و بیش فعالی نیز یکی دیگر از دلایل به وجو امدن اختلال گوشه گیری و انزوا در کودکان است چرا که ارتباطات اجتماعی در این دسته از کودکان می تواند به شدت دچار اختلال گردد. در هر صورت دلیل به وجود امدن کودک گوشه گیر هر کدام از موارد گفته شده هم که باشد نیاز است تا والدین رفتارها و نکته هایی خاص را در برخورد با این گونه کودکان مدنظر قرار داده و با این کارها از تشدید عارضه و اختلال جلوگیری کرده و حتی آن را به مرور زمان در کودک از بین ببرند. لطفا پدرو مادرهاى عزیز توجه کنید: در کودکان بین دو تا ۵ سال نیاز است تا علت به وجود آمدن گوشه گیری مشخص شده و با اصلاحات در سبک فرزند پروری و نحوه تعامل کودک با والدین و موارد این چنینی ترس کودک از بین برده شود و با افزایش اعتماد به نفس کودک باعث افزایش تعاملات و روابط اجتماعی در او گردید. برخی از کودکان گوشه گیر در نتیجه اشتباهات تربیتی والدین به وجود می آیند مثلا حتی اگر والدین کاملا فهمیده اند که کودکشان خجالتی و گوشه گیر است نباید در حضور این مسائل را به زبان بیاورند مثلا بگویند کودک من خجالتی است و نمی تواند با دیگر هم سن و سالن خود بازی کند چرا که این مباحث باعث تشدید گوشه گیری و خجالت او می شود و یا در موردی دیگر هرگز نباید کودک را به دلیل کارهایش مورد تمسخر قرار داد که این کار می تواند اعتماد به نفس او را تا درجه نابودی پیش بکشد چرا که بسیاری از حس اعتماد به نفس و عزت نفس افراد در دوران کودکی در آن ها شکل می گیرد لذا والدین باید در این موارد بسیار دقت عمل به خرج دهند. هرگز نباید کودک را با دیگر افراد مقایسه نمایید به خصوص اگر او آن فرد را کاملا بشناسد مثلا اگر به او بگویید که” نگاه کن ببین دوستت چقدر اجتماعی است و با دیگران چه خوب رفتار می کند اما تو چرا انقدر خجالتی و کم رو و ترسو هستی” این کار باعث کاهش اعتماد به نفس در کودکان و در نتیجه آن به وجود امدن یک کودک گوشه گیر می شود. علل گوشه گیرى درکودکان زیر ۵سال.

کم رنگ شدن زندگی سنتی از عوامل فقدان تعاملات اجتماعی

کم شدن تعاملات اجتماعی در اعضای خانواده در گذشته زندگی‌ها به صورت سنتی بود و تعاملات بیشتر در جمع‌های خانوادگی مانند پدر بزرگ، مادر بزرگ، عمه  و دایی شکل می‌گرفت ولی امروزه متأسفانه تمایل به تک فرزندی باعث شده است که سبک زندگی سنتی تغییر یافته و کودک تک و تنها در خانه نگهداری شود از این رو تعاملات اجتماعی کمتر صورت می‌گیرد که این امر باعث ازدیاد خجالتی بودن در کودکان می شود.

خجالتی بودن کودکان به صورت ژنتیک قابل حل است اگر…

اگر والدین، در برقراری تعاملات اجتماعی کودک با دیگران کمک کنند و مرتب کودک را وارد محیط های جمع کنند یا مرتب بیرون یا پارک ببرند این اوامر باعث برقراری ارتباط بیشتر کودکشان با جامعه شده و باعث می شود حس “خجالت ژنیتیکی” در اثر اکتسابات و تمرین هایی که منجربه تعاملات می شود از بین برود. نقش مهد کودک ها در خجالتی شدن کودکان

:باید به این مساله توجه داشت که آیا این مهد کودک، تعاملات کودکان را ترغیب می‌کند یا اینکه مرتب به کودکان گوشزد کرده و با  امر و نهی نشستن  و حرف نزدن  را یاد می‌دهد. مربی‌های  مهد کودک‌ها می‌توانند در بروز حالت  کودکان تأثیر گذارباشند،مربی‌های مهد با کمک گرفتن از روانشناس و مشاوره در هفته دو یا سه بار، روی اخلاق کودکان کار کنند و با توضیحات والدین در محیط خانواده و محیط جمع  چگونگی برخورد با این گونه کودکان را  متوجه شوند تا بتوانند بر مشکلات  کم‌رویی کودکان غلبه کنند. عدم کارایی تست های  نقاشی در تشخیص خجالتی بودن کودکان. ست های  نقاشی  برای مشخص کردن بهره هوشی کودکان و اختلات روحی و روانی و ارتباطی که بین کودک و والدین بر قرار است، مورد استفاده قرار می‌گیرند، نه برای کشف نشانه خجالتی بودن کودکان.کودک، پدر مستبد و زورگو را خیلی بلندتر از همه می‌کشد یا استفاده زیاد کودک از رنگ مشکی، نشان دهنده زمینه های افسردگی در اوست که باید علت در گرم بودن و محیط سالم بین کودک و والدین بررسی کرد. درمان کم رویی در گرو عدم تحقیر کودکان

برچسب‌هایی مانند اینکه دایم جلوی دیگران عنوان کنیم “بچه ما خجالتی است”، “سلام کردی ؟” و پدر و مادر از طرف بچه به دیگران “سلام”  کنند، از بدترین نوع رفتارها محسوب می‌شود. در حقیت کار چسباندن یک سطح رفتاری به کودک اواین حرف را در خود می پذیرد که ” من یک بچه خجالتی هستم”. از دیگر راه های درمان کم‌رویی بردن کودکان به پارک و محیط های  شلوغ است،ی تقویت ارتباط تعاملات اجتماعی گام اول این است که اگر بچه ما ۵ ساله است در ابتدا با بچه های کم‌سن و هم‌سال خودش ارتباط بر قرار کند و در برقراری ارتباط و دوستی با آنها تشویق شود . ین امر باعث می شود که کودک بگوید من می توانم ارتباط برقرار کنم و کم کم اعتماد به نفسش تقویت شود  و بتوانند با بچه های بزرگتر از خودش هم ارتباط برقرا رکند. لزوم تقویت شناسایی نقاط قوت در کودکان کم رو. باید  نقاط قوت بچه های کم‌رو را تقویت کرد،: انگشت روی نقاط ضعف کودک نگذارید و  کلمات “نمی‌توانید”، ” برو کنار”،  “ولش کن”،  “تو اصلا نمی‌توانی صبحت کنی” را استفاده نکنید زیرا با این کار کودکان را  روزبه روز ضعیف تر و تحقیر می کنید. در حقیقت دوران کودکی دوران زود گذر است ممکن است یک کودک در مقطعه ای کم‌رو و خجالتی باشد، ولی  والدین هستند که با رفتار خود این حس و شخصیت را برای دوران بزرگسالی تثبیت می کنند. بااینکه تا سن ۵ سالگی باید کمرویی بچه‌ها تشخیص داده شود،باید خاطرنشان کرد،اعتماد به نفس از همان دوران شکل می‌گیرد پس باید  درست درمان شده و از  راه‌های صحیح با این کودک برخورد شود.

نکات قابل توجه در بهبود کودک گوشه گیر:

ـ از واژه‌های تمسخرآمیز مانند ترسو، خجالتی، دست و پاچلفتی و بی‌عرضه استفاده نکنید.

ـ از سرزنش کودک به دلیل بازی نکردن با همسالان بپرهیزید.

ـ او را با دیگران مقایسه نکنید و اجتماعی بودن اطرافیانش را به رخ او نکشید.

ـ در کودک احساس امنیت ایجاد کنید و از دیگران او را نترسانید.

– از سرزنش کودک گوشه گیر به دلیل بازی نکردن با همسالان بپرهیزید

ـ به کودک برچسب خجالتی بودن نزنید و اگر سوم شخصی در یک جمع از شما پرسید، آیا کودکتان خجالتی است، بلافاصله پاسخ دهید: خیر، کمی زمان نیاز دارد تا به موقعیت جدید عادت کند.

ـ به کودک مسئولیت‌های کوچک بدهید و اعتماد به نفس او را تقویت کنید.

ـ رفتار مثبت و واقعی در کودک پیدا کنید و آنها را برجسته کنید و تشویقش کنید.

ـ در هفته دوبار کودک را به محل بازی کودکان ببرید.

ـ فرزندتان را همان طور که هست، بپذیرید و توقع و انتظار بی‌مورد و بیش از حد نداشته باشید.

ـ درباره تجربیات خوب فرزندتان با همبازی‌هایش صحبت کنید.

ـ متناسب با سن و توانایی فرزندتان یکی دو هنر و تردستی به او بیاموزید (نظیر بازی با طناب یا حلقه پلاستیکی). این کار به کودک کمک می‌کند برای نشان دادن خودش به همسالانش فرصت داشته باشد.

ـ داستان‌های مفهومی و مشارکتی برای کودک بخوانید.

ـ بازی‌های دسته‌جمعی که در آنها بزرگسالان با کودکان مشارکت می‌کنند انجام دهید. نقش والدین دربرطرف کردن گوشه گیرى کودکان. اگر والدین در خود ضعف دارند که نمی‌توانند کاری در کم‌رویی کودکان دلبند خود انجام دهند باید برای کنترل استرس و روانی کودک به  رواشناس کودک رجوع کنند، زیرا کودکانی که اعتماد به نفس پایین دارند مرتبا دچار عصبانیت و استرس می شوند. زمینه اضطراب در کودکان زمینه ناخوشایندی برای آینده انهاست،در دروان کودکی باید تمرینات آرام سازی عضلانی را در کودک پرورش داد، تا با تکرار و شرکت در  جلسات مشاورهی آموزش، مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرد. *کودک خجالتی به مدرسه نمی رود؟

هرچند رفتاری که کودک نوپا در برخورد با غریبه‌ها از خود بروز می‌دهد ناشی از کم‌رویی است و این حالت طبیعی است،‌ اما نمی‌توان نام آن را خجالت گذاشت باید هرچه زودتر چاره‌ای بیندیشید چون با ورود او به مدرسه این مسئله تشدید خواهد شد.

شاید می‌خواهد جلب توجه کند

تعدادی از بچه‌ها خجالت را برای جلب توجه به کار می‌گیرند تا از انجام کاری که به آنها محول شده خودداری کنند. در بیشتر مواقع، کودکان خجالتی هنگام احوالپرسی مادر با سایرین به مادرشان می‌چسبند اما در برخی مواقع با ادامه رفتار می‌خواهند دیگران از او سؤال کرده و با او صحبت کنند و مرکز توجه شود. خجالتی بودن کودک را امری غیرطبیعی و مهم جلوه ندهید ولی به او توجه داشته باشید تا سعی در جلب توجه شما از راه‌های دیگر از‌جمله خجالت کشیدن نکند.

او را اجتماعی کنید

با مهربانی و آرامش اعتماد به نفس کودک را تقویت کرده و او را از بدو خردسالی به جمع دیگران به‌ویژه کودکان ببرید. به بچه بیاموزید که برخی کارها مانند سلام کردن از رفتارهای خوب و مودبانه به حساب می‌آید.

آماده‌اش کنید. پیش از آنکه فرزندتان را به جمع دیگران ببرید برایش توضیح دهید  تا خود را آماده کند و دچار اضطراب نشود. بهتر است کودک، شما را راحت و با اعتماد به نفس  در میان جمع و در حال رفت و آمد و معاشرت ببیند و این شیوه را در پارک، منزل دوستان و… نیز به کار ببرید.

نگذارید شما را منزوی کند

باید با برقراری روابط مناسب با  دیگران برقراری ارتباط صحیح را به فرزندتان بیاموزید و اجازه ندهید کودک خجالتی، شما را از معاشرت با دیگران بازدارد. چه ورزشهایى براى کودکان خجالتى مناسب هست؟ورزش های تیمی نقش مهمی در رشد کودکان دارند. برای مثال به کودکان در مهارت‌های اجتماعی، اعتماد به نفس و آمادگی جسمانی کمک می‌کنند. آن‌ها حتی بسیار سرگرم کننده هستند، ولی نه برای همه‌ ی کودکان. درواقع بعضی از ورزش‌ها مانند بیسبال و فوتبال برای بچه های خجالتی به دلیل اندازه‌ی تیم شاید مناسب نباشد ولی ورزش‌هایی مانند تنیس، بولینگ یا گلف مناسب هستند.

توصیه مطالعه بیشتر :

خود محوری کودک و نحوه برخورد با  آن – صفایی مقدم دکتر روانشناس

کودکان گوشه گیر